Thay răng cấm ở trẻ khi nào?

Giai đoạn trẻ mọc răng cấm luôn là một dấu mốc quan trọng, đánh dấu sự chuyển đổi từ bộ răng sữa sang bộ răng vĩnh viễn. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh thường không chắc chắn về thời điểm chính xác những chiếc răng này xuất hiện và cần phải chăm sóc như thế nào. Việc nắm rõ khi nào răng cấm mọc lên sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc theo dõi và chăm sóc sức khỏe răng miệng cho con.

1. Răng cấm là gì?

Răng cấm, trong y học gọi là răng hàm lớn vĩnh viễn (Permanent Molars), là những chiếc răng to, khỏe, nằm ở phía sau cùng của hàm. Chúng không thay thế bất kỳ chiếc răng sữa nào mà mọc trực tiếp ở vị trí phía sau hàm răng sữa.

Vị trí và vai trò:

• Răng hàm lớn thứ nhất (răng số 6): Thường mọc vào khoảng 6 tuổi, nằm ngay phía sau răng hàm sữa cuối cùng. Đây là chiếc răng vĩnh viễn đầu tiên mọc lên và giữ vai trò rất quan trọng trong việc định hình khớp cắn và toàn bộ cung hàm.
• Răng hàm lớn thứ hai (răng số 7): Mọc vào khoảng 12 tuổi, nằm phía sau răng số 6.
• Răng hàm lớn thứ ba (răng khôn, răng số 8): Thường mọc sau 17 tuổi, ở vị trí cuối cùng của hàm.

Với bề mặt rộng, nhiều rãnh và chân răng chắc khỏe, răng cấm đảm nhận chức năng chính là nghiền nát thức ăn, giúp quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi hơn. Chúng chịu trách nhiệm cho phần lớn lực nhai và là trụ đỡ vững chắc cho toàn bộ hàm răng.

2. Thời điểm mọc răng cấm

Răng cấm mọc theo ba giai đoạn chính, tương ứng với các mốc phát triển của trẻ:

• Giai đoạn 1: Mốc 6 tuổi – Răng hàm lớn thứ nhất vĩnh viễn (răng số 6) bắt đầu mọc. Đây là chiếc răng vĩnh viễn đầu tiên mọc lên, không phải răng sữa. Nhiều phụ huynh thường nhầm lẫn đây là răng sữa cuối cùng và không chú trọng chăm sóc, dẫn đến việc răng này dễ bị sâu.
• Giai đoạn 2: Mốc 12 tuổi – Răng hàm lớn thứ hai vĩnh viễn (răng số 7) bắt đầu nhú. Lúc này, trẻ đã có bộ răng hỗn hợp, gồm cả răng sữa và răng vĩnh viễn.
• Giai đoạn 3: Từ 17 đến 25 tuổi – Răng hàm lớn thứ ba (răng khôn) bắt đầu mọc, tuy nhiên không phải ai cũng mọc đủ 4 chiếc hoặc mọc thẳng.

Lý do răng cấm không thay thế răng sữa là vì chúng mọc ở vị trí mới, tận dụng khoảng trống tự nhiên được tạo ra khi xương hàm của trẻ phát triển và mở rộng. Răng cấm giúp tăng số lượng răng trên hàm, phục vụ nhu cầu ăn nhai khi trẻ lớn lên.

3. Sự khác biệt giữa mọc răng cấm và mọc răng sữa

Đặc điểm	Mọc răng cấm (Răng hàm lớn vĩnh viễn)	Mọc răng sữa (Răng hàm nhỏ sữa)
Cơ chế mọc	Mọc ở vị trí hoàn toàn mới, không thay thế răng nào.	Mọc ở vị trí của răng sữa trước đó.
Triệu chứng	Thường gây đau nhức âm ỉ, sưng lợi tại chỗ. Có thể sốt nhẹ.	Thường kèm theo các triệu chứng điển hình như chảy nước dãi, quấy khóc, thích cắn đồ vật.
Thời gian mọc	Kéo dài hơn, có thể mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng để nhú hoàn toàn.	Thường nhanh hơn, chỉ trong vài ngày.
Tác động	Tác động lên toàn bộ cung hàm, có thể gây ra hiện tượng mọc chen chúc, xô lệch nếu không đủ không gian.	Chủ yếu tác động tại chỗ, không ảnh hưởng nhiều đến cấu trúc hàm.

Tìm hiểu thêm: Hiểu đầy đủ về quá trình mọc răng ở trẻ

4. Các vấn đề thường gặp khi trẻ mọc răng cấm

Quá trình mọc răng cấm có thể gây ra nhiều vấn đề, khiến cả trẻ và phụ huynh lo lắng. Nhận biết và xử lý đúng cách là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe răng miệng lâu dài cho trẻ.

1. Đau nhức và khó chịu

Cơ chế sinh lý gây đau: Khi mầm răng cấm cứng chắc di chuyển và đâm xuyên qua lớp mô nướu dày, nó tạo ra một áp lực lớn và gây tổn thương cục bộ. Cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách gây viêm nhẹ, dẫn đến các triệu chứng như sưng, đau và ê ẩm. Đây là một phản ứng hoàn toàn tự nhiên.

Phân biệt đau do mọc răng cấm với đau răng do sâu hoặc viêm tủy:

• Đau do mọc răng cấm: Đau âm ỉ, có thể kèm theo sưng lợi tại vị trí răng mọc. Cơn đau thường giảm dần khi răng đã nhú hẳn và không có lỗ sâu trên bề mặt răng.
• Đau do sâu răng: Cơn đau thường nhói, đột ngột và dữ dội hơn, đặc biệt khi ăn đồ ngọt, nóng hoặc lạnh. Quan sát kỹ có thể thấy các lỗ sâu hoặc đốm đen trên bề mặt răng.
• Đau do viêm tủy: Cơn đau thường dữ dội, đau buốt liên tục, đặc biệt vào ban đêm. Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng tủy răng, cần được điều trị khẩn cấp.

2. Sốt và các triệu chứng toàn thân

Khi mọc răng cấm, một số trẻ có thể gặp các triệu chứng toàn thân nhẹ do phản ứng viêm, bao gồm:

• Sốt nhẹ: Nhiệt độ cơ thể có thể tăng lên một chút (dưới 38°C), kèm theo mệt mỏi, uể oải.
• Quấy khóc và biếng ăn: Do đau và khó chịu, trẻ có thể trở nên cáu kỉnh, quấy khóc nhiều hơn và từ chối ăn uống, dẫn đến sụt cân nhẹ.

Phân biệt sốt mọc răng cấm và sốt do bệnh lý khác:

• Sốt mọc răng cấm: Thường là sốt nhẹ, kéo dài không quá 2 ngày. Các triệu chứng đi kèm chỉ giới hạn ở vùng miệng (sưng lợi, đau).
• Sốt do bệnh lý: Sốt cao trên 38°C, kéo dài hơn 2 ngày và đi kèm với các triệu chứng khác như ho, sổ mũi, nôn mửa, tiêu chảy, phát ban… Khi trẻ sốt cao hoặc có các dấu hiệu bệnh lý đi kèm, đó là một sự trùng hợp ngẫu nhiên và cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay lập tức để tìm nguyên nhân chính xác.

3. Vấn đề về không gian mọc răng

Đây là một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất khi mọc răng cấm và cần được theo dõi sát sao.

Răng cấm mọc chen chúc, mọc lệch: Hàm của trẻ có thể không đủ rộng để răng cấm mọc thẳng hàng. Điều này khiến răng bị chen lấn, mọc lệch, hoặc thậm chí là mọc ngầm. Hậu quả là làm xô lệch toàn bộ các răng còn lại, gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến khớp cắn.

Mọc răng cấm khi răng sữa chưa rụng hết: Tình trạng này không xảy ra với răng cấm thứ nhất (răng số 6) vì nó mọc ở khoảng trống mới, nhưng có thể xảy ra khi răng hàm lớn vĩnh viễn thứ hai và thứ ba mọc. Tuy nhiên, một số trẻ có tình trạng răng vĩnh viễn mọc khi răng sữa tương ứng chưa rụng. Ví dụ, răng cửa vĩnh viễn mọc phía sau răng sữa, gây ra tình trạng “răng cá mập”. Điều này cho thấy sự mất cân bằng trong quá trình phát triển và cần được nha sĩ can thiệp.

Hậu quả lâu dài nếu không được can thiệp kịp thời: Nếu các vấn đề trên không được xử lý, chúng có thể dẫn đến nhiều hệ lụy:

• Sâu răng: Răng mọc lệch, chen chúc rất khó vệ sinh, tạo điều kiện cho mảng bám và vi khuẩn phát triển, dẫn đến sâu răng.
• Viêm nha chu: Lợi xung quanh răng mọc lệch dễ bị viêm nhiễm.
• Cần niềng răng: Trẻ có thể cần niềng răng trong tương lai để sắp xếp lại các răng về đúng vị trí.