Răng khôn (còn gọi là răng hàm số 8 hay wisdom teeth) là chiếc răng mọc sau cùng trong hàm, thường xuất hiện ở độ tuổi trưởng thành. Với nhiều người, sự xuất hiện của răng khôn không gây phiền toái. Tuy nhiên, trong rất nhiều trường hợp, răng khôn lại mọc ngầm, gây ra hàng loạt rắc rối cho sức khỏe răng miệng và cả khuôn mặt.
Bài viết này giúp bạn hiểu rõ răng khôn mọc ngầm là gì, vì sao xảy ra, cách nhận biết, cũng như phương pháp xử lý an toàn nhất.
I. Răng khôn mọc ngầm là gì và vì sao xảy ra?
1. Khái niệm về răng khôn mọc ngầm
Răng khôn mọc ngầm là tình trạng răng khôn không thể trồi lên khỏi nướu như bình thường, mà bị “mắc kẹt” hoàn toàn hoặc một phần trong xương hàm. Do không đủ khoảng trống để mọc đúng hướng, răng khôn bị lệch hoặc chèn ép sang các răng bên cạnh, gây đau nhức và biến chứng.
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa răng khôn mọc lệch, mọc kẹt và mọc ngầm:
- Mọc lệch: răng trồi lên khỏi nướu nhưng nghiêng sang bên.
- Mọc kẹt: một phần răng bị nướu hoặc xương che phủ.
- Mọc ngầm: răng nằm hoàn toàn trong xương, không trồi lên được.
Về mặt hình thái, răng khôn mọc ngầm có thể nằm ngang, chéo, ngược hoặc thẳng nhưng bị kẹt trong xương hàm. Trên phim X-quang, bác sĩ có thể dễ dàng nhận ra vị trí và hướng mọc của răng.
2. Nguyên nhân khiến răng khôn mọc ngầm
Một trong những nguyên nhân chính đến từ sự tiến hóa của con người. Trải qua hàng ngàn năm, hàm người ngày càng nhỏ lại, trong khi số lượng răng vẫn giữ nguyên. Điều này khiến cung hàm không còn đủ chỗ cho răng khôn mọc bình thường.
Ngoài ra, còn nhiều yếu tố khác:
- Di truyền: người có cha mẹ từng mọc răng khôn lệch thường dễ bị tương tự.
- Chế độ ăn hiện đại (thức ăn mềm, ít phải nhai): khiến xương hàm không phát triển đủ rộng.
- Hướng mọc mầm răng sai lệch hoặc răng mọc muộn trong khi các răng khác đã ổn định vị trí.
Khi không còn “chỗ trống”, răng khôn bắt buộc mọc ngầm hoặc lệch hướng, gây chèn ép và viêm nhiễm quanh vùng răng sau cùng.
II. Dấu hiệu nhận biết răng khôn mọc ngầm
1. Triệu chứng ban đầu
Trong giai đoạn đầu, răng khôn mọc ngầm thường gây:
- Đau âm ỉ vùng góc hàm, đặc biệt khi nhai hoặc há miệng.
- Sưng đỏ lợi quanh khu vực răng trong cùng.
- Cảm giác căng tức lan lên tai hoặc thái dương.
- Có thể kèm theo sốt nhẹ, mệt mỏi, há miệng khó.
Đây là giai đoạn dễ bị nhầm với viêm họng hoặc sưng amidan, nên nhiều người thường bỏ qua.
2. Dấu hiệu khi răng mọc ngầm phức tạp
Khi răng khôn mọc ngầm lâu ngày mà không được xử lý, triệu chứng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn:
- Đau nhức dữ dội, đặc biệt khi nhai hoặc chạm vào vùng lợi sau cùng.
- Viêm lợi trùm tái phát, sưng má, miệng có mùi hôi.
- Rỉ mủ, cảm giác nhức lan đến tai hoặc cổ.
- Răng số 7 bên cạnh bị sâu, lung lay do bị răng khôn chèn ép.
- Khớp cắn thay đổi, có thể lệch răng hàng trước hoặc chen chúc răng cửa.
3. Chẩn đoán qua hình ảnh X-quang
Để xác định chính xác, bác sĩ sẽ chỉ định chụp phim Panorex (X-quang toàn hàm) hoặc Cone Beam CT 3D.
Các phim này cho phép nhìn rõ:
- Vị trí mọc của răng khôn so với răng kế cận.
- Góc nghiêng và độ sâu của răng ngầm.
- Khoảng cách giữa chóp răng và dây thần kinh hàm dưới, giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ tê môi sau phẫu thuật.
III. Nguy cơ và biến chứng nếu không xử lý răng khôn mọc ngầm
1. Ảnh hưởng đến răng kế cận
Răng khôn mọc ngầm thường chèn ép lên răng số 7, gây:
- Sâu răng hoặc tiêu chân răng số 7.
- Mất xương ổ răng, khiến răng lung lay hoặc mất răng.
- Nhiễm trùng lan rộng vùng hàm.
Nhiều trường hợp phải nhổ luôn cả răng số 7 chỉ vì trì hoãn việc xử lý răng khôn ngầm.
2. Viêm nhiễm và đau mạn tính
Mô lợi quanh răng khôn dễ bị viêm đi viêm lại (gọi là viêm lợi trùm). Nếu để lâu, vi khuẩn có thể lan sâu vào xương, hình thành áp-xe, khiến má sưng, hạch nổi, há miệng hạn chế. Trường hợp nặng có thể gây sốt cao và nhiễm trùng lan rộng vùng cổ mặt.
3. Ảnh hưởng đến khớp cắn và thẩm mỹ
Răng khôn mọc lệch có thể đẩy các răng phía trước, gây chen chúc hoặc lệch đường giữa hàm. Một số trường hợp nặng còn khiến khuôn mặt mất cân đối hoặc hóp nhẹ vùng má do mất xương ổ răng kéo dài.
4. Rủi ro chạm dây thần kinh
Răng khôn ngầm ở hàm dưới thường nằm gần dây thần kinh huyệt răng dưới. Nếu mọc quá sâu hoặc hướng mọc cắm vào dây thần kinh, có thể gây tê môi, tê cằm hoặc đau kéo dài sau nhổ. Do đó, bác sĩ thường phải đánh giá kỹ bằng phim 3D Cone Beam CT trước khi can thiệp.
IV. Khi nào cần nhổ răng khôn mọc ngầm?
1. Các trường hợp cần nhổ ngay
- Răng khôn mọc ngầm gây đau, viêm, sâu răng kế cận.
- Hướng mọc lệch hoặc nằm ngang, có nguy cơ chèn ép răng số 7.
- Có dấu hiệu viêm lợi trùm tái phát hoặc nhiễm trùng quanh thân răng.
- Bác sĩ chỉ định nhổ dự phòng để tránh biến chứng về sau.
2. Trường hợp có thể theo dõi
- Răng mọc thẳng, không chèn ép, không gây viêm.
- Bệnh nhân có bệnh lý toàn thân (tim mạch, tiểu đường, rối loạn đông máu), cần trì hoãn cho đến khi sức khỏe ổn định.
3. Độ tuổi lý tưởng để nhổ răng khôn ngầm
Theo khuyến cáo của bác sĩ nha khoa, độ tuổi 18–25 là giai đoạn phù hợp nhất để nhổ răng khôn. Lúc này chân răng chưa phát triển hoàn toàn, xương hàm còn mềm nên việc phẫu thuật nhanh, ít biến chứng và hồi phục tốt hơn. Nhổ quá muộn có thể khiến ca phẫu thuật khó và lâu lành hơn.
V. Quy trình và kỹ thuật nhổ răng khôn mọc ngầm
1. Quy trình tiêu chuẩn tại nha khoa
Một ca nhổ răng khôn ngầm an toàn thường gồm các bước:
- Khám lâm sàng và chụp X-quang 3D để xác định vị trí răng.
- Gây tê hoặc gây mê nhẹ (tùy mức độ phức tạp).
- Phẫu thuật mở nướu, cắt nhỏ thân răng và lấy ra từng phần.
- Làm sạch ổ răng, khâu vết thương và hướng dẫn chăm sóc sau nhổ.
Toàn bộ quá trình diễn ra trong khoảng 20–40 phút.
2. Kỹ thuật nhổ hiện đại, ít đau, ít sưng
Hiện nay, các nha khoa uy tín áp dụng máy siêu âm Piezotome hoặc Laser nha khoa để hỗ trợ nhổ răng khôn ngầm.
Ưu điểm:
- Giảm tổn thương mô mềm.
- Ít sưng, ít đau, chảy máu ít hơn so với cách truyền thống.
- Thời gian hồi phục nhanh hơn.
Ngoài ra, công nghệ gây tê kỹ thuật số giúp người bệnh hầu như không cảm thấy đau trong suốt quá trình.
3. Rủi ro có thể gặp và cách xử lý
Sau nhổ, người bệnh có thể gặp các biểu hiện tạm thời như: sưng nhẹ, đau vùng hàm, chảy máu rỉ hoặc khít hàm. Đây là phản ứng bình thường của cơ thể và sẽ giảm dần sau 2–3 ngày.
Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu như đau dữ dội, chảy máu kéo dài, tê môi, sốt cao, cần liên hệ ngay bác sĩ để được xử lý kịp thời.
Hỏi đáp: Răng số 8 đang đau có nhổ được không?
VI. Chăm sóc sau khi nhổ răng khôn mọc ngầm
1. Trong 24–48 giờ đầu
- Giữ bông cầm máu ít nhất 30–45 phút.
- Không súc miệng mạnh hoặc khạc nhổ.
- Chườm lạnh bên ngoài vùng sưng trong 24 giờ đầu để giảm đau.
- Ăn thức ăn mềm, nguội; tránh đồ nóng, cay hoặc có cồn.
2. Tái khám và theo dõi
Sau 5–7 ngày, bác sĩ sẽ kiểm tra lại vết thương và cắt chỉ (nếu có). Dấu hiệu hồi phục bình thường là sưng giảm, ăn nhai tốt, không còn đau. Nếu có mùi hôi hoặc đau kéo dài, cần tái khám sớm hơn.
3. Mẹo giúp mau lành và giảm đau
- Uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý loãng từ ngày thứ 2 trở đi.
- Ngủ nghiêng sang bên không nhổ răng, tránh nằm đè lên vùng phẫu thuật.
- Hạn chế nói chuyện nhiều hoặc làm việc gắng sức trong 2–3 ngày đầu.
Tham khảo: Chia sẻ 6 mẹo cầm máu nhanh sau khi nhổ răng
Răng khôn mọc ngầm không chỉ gây đau nhức tạm thời mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm cho răng kế cận, xương hàm và dây thần kinh. Việc khám và chụp X-quang định kỳ từ tuổi 18 giúp phát hiện sớm các răng khôn mọc ngầm và có kế hoạch xử lý hợp lý.
Nếu được nhổ đúng thời điểm, bằng kỹ thuật hiện đại và bác sĩ giàu kinh nghiệm, việc loại bỏ răng khôn mọc ngầm sẽ hoàn toàn an toàn, nhanh chóng và ít đau đớn.