Biết được nguyên nhân gây ra mụn có thể giúp bạn học được cách làm sạch da khoa học và ngăn chặn mụn bùng phát. Trong bài viết này, bạn sẽ biết được 8 nguyên nhân phổ biến gây ra mụn trứng cá và những cách tốt nhất để điều trị những nốt mụn cứng đầu này.
Mục lục
Cơ chế “gốc rễ” gây ra mụn
Vấn đề gốc rễ của tất cả mụn trứng cá là một lỗ chân lông bị tắc nghẽn. Lỗ chân lông bị tắc chủ yếu là do bã nhờn tiết ra quá nhiều, đồng thời lớp sừng trên bề mặt da “vít chặt” lỗ chân lông, khiến bã nhờn không bài tiết được. Tiếp đó, vi khuẩn bắt đầu xâm chiếm các ổ bã nhờn và “ăn” chúng. Quá trình này sẽ gây ra phản ứng viêm trên da và tạo thành mụn trứng cá.
Đôi khi, mụn trứng cá dạng nhẹ có thể loại bỏ được khi bạn tẩy tế bào chết thường xuyên hơn nhưng đối với nhiều trường hợp khác, cách này là không khả thi vì những nguyên nhân gây mụn tiềm ẩn mà có thể bạn chưa biết.
Nguyên nhân phổ biến của mụn trứng cá
1. Rối loạn nội tiết tố
Sự gia tăng sản xuất progesterone chính là nguyên nhân điển hình gây ra mụn trứng cá vì nó làm tăng sản xuất bã nhờn trên da của bạn.Chính vì thế phụ nữ có thể bị lên nhiều mụn trứng cá hơn khi sắp tới kỳ kinh hoặc thời gian thai kỳ vì lúc này hormone progesterone tăng lên đáng kể.
Học viện Da liễu Hoa Kỳ (AAD) giải thích rằng nội tiết tố của bạn dao động tự nhiên ở những thời điểm nhất định trong cuộc sống, mụn trứng cá liên quan đến nội tiết tố rất dễ nổi lên:
- Khoảng thời gian của kỳ kinh nguyệt.
- Trong hoặc sau khi mang thai.
- Trong thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh.
- Khi bạn bắt đầu hoặc ngừng sử dụng biện pháp tránh thai bằng nội tiết tố (thuốc tránh thai, đặt vòng tránh thai nội tiết, cấy que tránh thai…)
2. Căng thẳng kéo dài
Chúng ta biết rằng căng thẳng mãn tính có thể đóng một vai trò rất lớn trong các vấn đề về da như mụn trứng cá, và hormone cortisol có thể là nguyên nhân gây ra mối liên hệ này.
Mặc dù nó thường được gọi là “hormone căng thẳng”, nhưng cortisol thực sự là một hợp chất quan trọng giúp điều chỉnh nhiều quá trình khác nhau của cơ thể, bao gồm hệ thống miễn dịch, hệ tiêu hóa và hệ thống thần kinh ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn. Mức độ của nó dao động tự nhiên theo thời gian (thậm chí trong vòng một ngày).
Khi bạn căng thẳng, tuyến thượng thận sẽ tiết ra cortisol, kích thích bài tiết bã nhờn trên da, và tạo thành một môi trường thuận lợi cho mụn trứng cá viêm hình thành.
3. Môi trường ô nhiễm
Có thể bạn chưa xem xét tác động của môi trường đối với làn da – đặc biệt là bụi bẩn và bức xạ tia cực tím bên ngoài. Rõ ràng, việc có nhiều bụi bẩn trên mặt có thể làm tăng nguy cơ bị tắc nghẽn lỗ chân lông, vì vậy, loại bỏ những thứ đó thông qua một thói quen rửa mặt phù hợp chắc chắn sẽ hữu ích.
Chúng ta biết rằng tiếp xúc với tia cực tím làm tăng nguy cơ ung thư da và các dấu hiệu lão hóa sớm, như nếp nhăn và đốm đen. Và việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể gây ra mụn trứng cá vì nó làm khô da, dẫn đến việc tăng tiết dầu để bù đắp lại. Chính vì thế, chúng ta cần thoa kem chống nắng phổ rộng với ít nhất chỉ số SPF =30 mỗi ngày. Nó sẽ giúp ngăn ngừa mụn trứng cá và giúp bảo vệ da mặt của bạn nói chung.
4. Sử dụng sai sản phẩm chăm sóc da
Nếu bạn có làn da dầu hoặc da hỗn hợp dễ nổi mụn, bạn nên sử dụng các sản phẩm chăm sóc da có nhãn “không chứa dầu”, “không gây dị ứng” hoặc “gốc nước”. Các sản phẩm như thế này ít có khả năng làm tắc nghẽn lỗ chân lông của bạn.
Hãy thử kem dưỡng ẩm dạng gel hoặc nhẹ như:
- Simple Light Hydrating Moisturizer
- CeraVe Facial Moisturizing Lotion
- Tatcha the Water Cream
- Beta Moisture Emulsion
5. Làm sạch quá thường xuyên hoặc quá mạnh
Rửa mặt quá nhiều có thể khiến tình trạng mụn trở nên tồi tệ hơn. Mặc dù một số người có làn da đặc biệt khô hoặc nhạy cảm nhận thấy rằng họ chỉ cần rửa mặt 1 lần/ngày, nhưng hầu hết chúng ta nên rửa mặt 2 lần/ngày với sữa rửa mặt dịu nhẹ. Làm sạch nhiều hơn mức đó có thể làm khô da. Khi da bị khô sẽ tiết nhiều dầu hơn để bù đắp nước bị thiếu, và như vậy dầu tiết ra lại tạo điều kiện để mụn hình thành.
Gợi ý cho bạn một số dòng sữa rửa mặt phù hợp cho da dầu, da mụn:
- Cetaphil Gentle Skin Cleanser
- SkinCeuticals Gentle Cleanser
- Dermalogica Ultracalming Cleanser
- Skin GSV 200ml
Gợi ý cho bạn một số loại dầu tẩy trang phù hợp cho da, giúp da ẩm mượt hơn so với sữa rửa mặt truyền thống. Nhưng lưu ý làm sạch da mặt với dầu tẩy trang sẽ cần cầu kỳ hơn một chút, nếu không sẽ bị phản tác dụng.
- Biore Makeup Remover Cleansing Oil
- DHC Deep Cleansing Oil
- Boscia MakeUp-BreakUp Cool Cleansing Oil
- Then I Met You Living Cleansing Balm
Ngoài ra, các loại tẩy tế bào chết quá mạnh có thể làm tổn thương da và làm mụn thêm trầm trọng. Bạn cần phải chọn loại tẩy da chết phù hợp với loại da của mình và cũng cần áp dụng với tần suất vừa đủ.
Nhìn chung, các chuyên gia khuyên bạn nên sử dụng sản phẩm tẩy da chết hóa học nhẹ nhàng hơn (sản phẩm có chứa các thành phần như axit lactic, axit glycolic hoặc axit salicylic) thay vì tẩy tế bào chết vật lý.
Về tần suất tẩy tế bào chết, bạn chỉ nên áp dụng không quá 2 lần/tuần, nếu có làn da khô hoặc nhạy cảm thì chỉ cần thực hiện 1 lần/tuần hoặc cách tuần.
Bạn có thể tham khảo một số loại tẩy tế bào chết nhẹ nhàng sau:
- Paula’s Choice the Unscrub
- Tatcha the Rice Polish
- Benton Aloe BHA Toner
6. Thực phẩm gây mụn
Nhiều chuyên gia nhận định rằng các thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế và thực phẩm từ sữa có xu hướng gây ra mụn nếu ăn thường xuyên. Nhưng thực tế, làn da của mỗi người có những phản ứng khác nhau với từng loại thực phẩm mà chúng ta ăn vào. Người khác có thể nổi vài đốm mụn nếu ăn vài thanh chocolate nhưng có thể bạn thì không.
Vì vậy, điều quan trọng là bạn phải theo dõi làn da của mình sau khi ăn các loại thực phẩm khác nhau. Hãy theo dõi thực đơn ăn uống hằng ngày bằng cách ghi chép chi tiết trong một cuốn sổ tay, nếu có một loại thực phẩm nào đó khiến bạn dễ nổi mụn thì bạn biết phải làm gì rồi đấy.
7. Một số tình trạng sức khỏe
Trong một số trường hợp, mụn trứng cá ở có thể là dấu hiệu của một căn bệnh tiềm ẩn nào đó. Vị trí mọc mụn trên mặt có thể cảnh báo cho bạn điều đó.
Ví dụ, nhiều chị em phụ nữ có da dầu và nổi nhiều mụn ở cằm. Đây là biểu hiện của bệnh đa nang buồng trứng (PCOS). Buồng trứng đa nang là bệnh nội tiết, do sự tăng tiết hormone nam androgen trong cơ thể nữ giới gây ra. Triệu chứng điển hình của bệnh là vô kinh (quá 3 tháng không có kinh nguyệt), rậm lông trên cơ thể, mặt nhiều mụn và tăng cân.
Nếu nổi mụn nhiều trên trán, đó không chỉ là dấu hiệu của căng thẳng mà còn có thể do bệnh về đường tiêu hóa, mụn nổi nhiều ở sống mũi, má, khóe miệng cho thấy tình trạng bất thường của tuyến tụy, nổi mụn ở thái dương là vấn đề của túi mật…
Ngoài ra, các loại thuốc như corticosteroid, lithium hoặc androgen có thể gây ra mụn trứng cá như một tác dụng phụ.
Vì vậy, nếu bạn cho rằng mụn trứng cá của mình có thể là do vấn đề sức khỏe tiềm ẩn hoặc do thuốc, thì bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để biết điều gì đang thực sự xảy ra.
8. Yếu tố di truyền
Nếu cha, mẹ của bạn đã từng bị nhiều mụn trứng cá thì bạn cũng có khả năng gặ phải tình trạng giống họ. Một phần là do các đặc tính về da có tính di truyền ví dụ, lỗ chân lông to, loại da (điển hình là da dầu, làm tăng tiết bã nhờn gây ra mụn).
Những yếu tố di truyền này có thể nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn, nhưng bạn có thể thay đổi chế độ chăm sóc da của mình giữ cho làn da mình ở trạng thái tốt nhất.
Cách ngăn ngừa mụn trứng cá
Với danh sách các nguyên nhân gây mụn ở trên, có lẽ bạn hiểu rằng một số nguyên nhân gây mụn sẽ không thể nào ngăn chặn được. Nhưng các nguyên nhân đến từ lối sống và cách chăm sóc da thì hoàn toàn có thể thay đổi.
- Giữ cho làn da luôn sạch sẽ là bí quyết để ngừa mụn, vì thế bạn nên:
- Thực hiện quy trình skincare hằng ngày theo loại da của mình.
- Tất nhiên bạn cũng không nên làm sạch da thái quá, rửa mặt với tần suất 2 lần/ngày là đủ.
- Nên thường xuyên vệ sinh các vật dụng tiếp xúc với da mặt như chăn, màn, gối, mũ che, khăn mặt, thay khẩu trang hằng ngày.
- Bảo vệ da trước môi trường ô nhiễm và ánh nắng mặt trời.
- Không rửa mặt với nước nóng
- Vào mùa đông cần cấp ẩm cho da nhiều hơn, có thể cân nhắc sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống, giữ cân bằng protein, chất béo và carbohydrate, loại bỏ các thực phẩm dễ khiến bạn nổi mụn.
- Bạn nên khám sức khỏe định kỳ, xét nghiệm máu tổng quát và hormone sinh dục, hormone tuyến giáp để nhận biết sớm vấn đề bất thường trong cơ thể. Rối loạn hormone là ngon nguồn nguyên nhân gây ra mụn.