Khi răng khôn bắt đầu mọc, nhiều người cảm thấy đau, nhức và sưng ở vùng hàm sau. Một trong những tình trạng phổ biến nhất là sưng lợi trùm, hiện tượng phần nướu bị viêm, che phủ lên răng khôn khi răng chưa mọc hoàn toàn. Đây không chỉ là cảm giác khó chịu tạm thời, mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được xử lý đúng cách.
Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về hiện tượng mọc răng khôn bị sưng lợi trùm, nguyên nhân, cách nhận biết và hướng điều trị hiệu quả nhất.
Mục lục
1. Hiện tượng sưng lợi trùm là gì?
Lợi trùm là tình trạng mô nướu (lợi) ở phía trong cùng của hàm phủ lên một phần hoặc toàn bộ mặt răng khôn khi chiếc răng này đang trong quá trình mọc. Phần lợi này tạo thành một “nắp che” khiến thức ăn, vi khuẩn và mảnh vụn dễ bị kẹt lại bên dưới, từ đó gây viêm, sưng, đau hoặc thậm chí mưng mủ.
Hiện tượng này thường xảy ra ở răng khôn hàm dưới, do vị trí mọc bị giới hạn và góc nghiêng của răng phức tạp hơn so với các răng khác.
Phân loại lợi trùm
Có hai dạng chính:
- Lợi trùm bán phần: phần nướu chỉ che phủ một phần mặt răng, răng vẫn có thể trồi lên được nhưng dễ tích tụ vi khuẩn gây viêm.
- Lợi trùm toàn phần: phần nướu che phủ hoàn toàn mặt răng khôn, khiến răng không thể mọc lên và dễ dẫn đến viêm nặng.
Cơ chế gây sưng và viêm
Khi phần lợi trùm tạo thành “túi” nhỏ phía trên răng, vi khuẩn và thức ăn bị mắc kẹt bên trong sẽ phát triển, gây ra phản ứng viêm. Nướu sưng đỏ, đau nhức, thậm chí có thể tạo ổ mủ nhỏ. Nếu không xử lý, tình trạng viêm có thể lan rộng sang vùng má, cổ hoặc gây sốt.
2. Nguyên nhân khiến răng khôn bị sưng lợi trùm
Tình trạng sưng lợi trùm khi mọc răng khôn thường do sự kết hợp của nhiều yếu tố. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chủ động phòng ngừa và điều trị sớm hơn.
1. Không đủ chỗ mọc
Hàm răng người trưởng thành thường đã ổn định trước khi răng khôn mọc. Vì vậy, khi răng khôn (răng số 8) trồi lên, khoảng trống không đủ khiến răng mọc lệch, mọc ngang, hoặc đâm vào răng số 7 bên cạnh. Điều này làm rách mô lợi, gây sưng đau và viêm nhiễm quanh thân răng.
2. Vệ sinh răng miệng khó khăn
Răng khôn nằm sâu trong cùng, việc chải sạch vùng này rất khó, ngay cả với bàn chải nhỏ. Mảng bám và thức ăn dễ kẹt lại dưới lợi trùm, tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi.
3. Mô nướu dày và yếu
Ở một số người, mô nướu vùng răng khôn dày, kém đàn hồi và nhạy cảm. Khi răng mọc lên, phần nướu bị kéo căng và tổn thương, dễ dẫn đến sưng đau.
4. Sức đề kháng kém hoặc thay đổi nội tiết tố
Cơ thể mệt mỏi, thiếu ngủ, căng thẳng hay thay đổi nội tiết tố (đặc biệt ở phụ nữ mang thai hoặc giai đoạn dậy thì) đều có thể làm giảm khả năng đề kháng của nướu, khiến tình trạng viêm lợi trùm trở nên nghiêm trọng hơn.
3. Dấu hiệu nhận biết sưng lợi trùm răng khôn
Người bị sưng lợi trùm thường có thể nhận thấy một hoặc nhiều biểu hiện sau:
- Nướu vùng phía sau hàm (thường là hàm dưới) bị sưng phồng, đỏ, đau khi chạm vào.
- Khi nhai hoặc nuốt cảm giác đau tăng lên, đôi khi đau lan sang tai hoặc nửa đầu.
- Phần lợi phía sau có thể nhìn thấy lớp màng mỏng che phủ răng, gọi là “mũ lợi”.
- Hơi thở có mùi hôi, miệng đắng, do vi khuẩn và mảnh thức ăn phân hủy dưới nắp lợi.
- Há miệng hạn chế, cảm giác cứng hàm hoặc đau khi mở miệng to.
- Trong trường hợp nặng, có thể kèm theo sốt nhẹ, mệt mỏi, nổi hạch góc hàm hoặc sưng mặt.
Cần phân biệt sưng lợi trùm với hiện tượng mọc răng khôn bình thường (chỉ hơi đau nhẹ, không sưng đỏ nặng, không có mủ). Nếu đau nhức dữ dội hoặc tái phát nhiều lần, đó là dấu hiệu của viêm lợi trùm thật sự.
Tìm hiểu thêm: Răng khôn có dễ bị sâu không? Răng khôn bị sâu có nên nhổ không?
4. Mức độ nguy hiểm: Khi nào cần đi khám ngay?
Nhiều người có thói quen tự chịu đựng hoặc dùng thuốc giảm đau tạm thời khi mọc răng khôn, nhưng với sưng lợi trùm, việc trì hoãn có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.
Bạn nên đến nha sĩ sớm nếu gặp các dấu hiệu sau:
- Sưng lợi kéo dài trên 3 ngày, đau không giảm dù đã vệ sinh kỹ.
- Há miệng khó, cảm giác căng cứng, đau lan rộng vùng má hoặc thái dương.
- Xuất hiện mủ, sốt cao, nổi hạch ở cổ hoặc sưng một bên mặt.
Nếu không điều trị, viêm lợi trùm có thể gây ra:
- Viêm quanh thân răng khôn (pericoronitis): nhiễm trùng mô quanh răng, tái phát nhiều lần.
- Áp xe răng hoặc viêm mô tế bào: tình trạng viêm lan sâu vào mô mềm, gây sưng lớn, nguy hiểm nếu nhiễm trùng lan xuống cổ.
- Ảnh hưởng đến răng số 7: do răng khôn mọc lệch, vi khuẩn lan sang làm sâu, tiêu xương ổ răng.
5. Cách điều trị răng khôn bị sưng lợi trùm
Tùy theo tình trạng cụ thể, nha sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, có thể bao gồm cả điều trị tạm thời và triệt để.
Điều trị tạm thời
Khi vùng lợi chỉ mới sưng nhẹ hoặc người bệnh chưa thể can thiệp ngay, bác sĩ có thể:
- Hướng dẫn vệ sinh răng khôn đúng cách, sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn để làm sạch vùng viêm.
- Kê đơn thuốc kháng viêm, giảm đau, kháng sinh (nếu có dấu hiệu nhiễm trùng).
- Tư vấn chế độ ăn uống mềm, tránh thức ăn cứng và cay nóng để giảm tổn thương nướu.
Mục đích giai đoạn này là kiểm soát viêm, giúp bệnh nhân bớt đau và giảm sưng trước khi tiến hành điều trị triệt để.
Điều trị triệt để
Sau khi tình trạng viêm được kiểm soát, bác sĩ sẽ đánh giá hướng mọc của răng khôn để lựa chọn giải pháp:
- Cắt lợi trùm: Áp dụng khi răng khôn mọc thẳng, có khả năng mọc hoàn chỉnh. Bác sĩ sẽ dùng dụng cụ cắt bỏ phần nướu phủ lên răng, giúp răng mọc dễ dàng hơn và ngăn vi khuẩn tích tụ.
- Nhổ răng khôn: Nếu răng mọc lệch, mọc ngang, đâm vào răng số 7 hoặc gây viêm tái phát nhiều lần, nhổ răng là biện pháp an toàn và dứt điểm nhất. Việc nhổ răng khôn hiện nay được thực hiện bằng công nghệ gây tê hiện đại, gần như không đau và lành thương nhanh.
Chăm sóc sau điều trị
Sau khi cắt lợi hoặc nhổ răng, bệnh nhân cần:
- Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ, súc miệng nhẹ bằng nước muối ấm sau 24 giờ.
- Ăn thực phẩm mềm, nguội, tránh nhai bên vùng điều trị.
- Uống thuốc đúng hướng dẫn và tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ.
- Không hút thuốc, uống rượu bia hay khạc nhổ mạnh trong vài ngày đầu để tránh chảy máu vết thương.
Hỏi đáp: Răng khôn mọc không đau có cần phải nhổ không?
6. Cách giảm sưng và đau tại nhà trước khi gặp bác sĩ
Nếu chưa thể đến nha khoa ngay, bạn có thể áp dụng một số biện pháp giảm đau tạm thời tại nhà để làm dịu vùng sưng:
- Chườm lạnh: Dùng khăn sạch bọc đá lạnh chườm ngoài vùng má 10–15 phút giúp giảm sưng và tê đau.
- Súc miệng bằng nước muối ấm: Thực hiện 2–3 lần mỗi ngày để sát khuẩn nhẹ và làm dịu viêm.
- Uống nhiều nước: Giúp khoang miệng sạch, giảm tích tụ vi khuẩn.
- Tránh thức ăn cay, nóng, cứng, hoặc quá lạnh.
- Không tự ý nặn mủ hoặc dùng thuốc giảm đau không kê đơn kéo dài, vì có thể khiến tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng hơn.
Các biện pháp này chỉ mang tính hỗ trợ tạm thời. Khi sưng đau kéo dài hoặc tái phát, bạn cần gặp nha sĩ để được chẩn đoán và điều trị triệt để.
Kết luận
Sưng lợi trùm khi mọc răng khôn là tình trạng rất thường gặp, nhưng không nên xem nhẹ. Nếu không được xử lý kịp thời, viêm có thể lan rộng và ảnh hưởng đến các răng bên cạnh, thậm chí gây biến chứng nặng.
Việc điều trị sớm giúp giảm đau nhanh, ngăn tái phát và bảo vệ sức khỏe răng miệng lâu dài. Khi có dấu hiệu sưng, đau hoặc há miệng khó, hãy đến nha khoa uy tín để được kiểm tra và tư vấn hướng xử lý phù hợp nhất cho tình trạng của bạn.
Đọc thêm: Nhổ răng khôn bị hôi miệng phải làm sao?